Toruńskie kłopotliwe dziedzictwo: historie z okresu Trzeciej Rzeszy

Przeszłość jest wszędzie: w zawieszeniu między historią a niepamięcią. Zawieszenie to jest jednym z symptomów kłopotliwego dziedzictwa - nie tylko w czasach okupacji niemieckiej. Całokształt (nie)pamięci niechcianej spuścizny z różnych epok zdaje się pracować w nietypowym trybie. Związek i sprzeczność pomiędzy zniszczeniem i mordowaniem, nalotami i uciskiem z jednej strony, a obstawaniem przy rzekomo ponadczasowych modelach porządku do dziś nie doczekały się w literaturze przedmiotu dostatecznego uwypuklenia - pisał Niels Gutschow, którego badania zasadniczo zmieniły stan wiedzy na temat kłopotliwego dziedzictwa Trzeciej Rzeszy.

Związek i sprzeczność między sztuką a opresją, między wyparciem a pamięcią, a także między znaczeniem pierwotnym a tym, które możemy dziś nadawać obiektom kłopotliwego dziedzictwa. Choćby orzeł Trzeciej Rzeszy jako godło policji na gmachu obecnego Cellegium Maius UMK, który kiedyś wolelibyśmy usunąć, a dziś ten ślad mógłby stanowić swego rodzaju memento. Związek i sprzeczność występują też w sposobach opisywania kłopotliwego dziedzictwa: kategoriami nauki, neutralnego języka bądź zabarwieniem emocjonalnym. Słowa mają znaczenie, bo również za ich sprawą można manipulować historią.

Ten 16. tom serii Zabytki toruńskie młodszego pokolenia otwiera zapis rozmowy Katarzyny Kluczwajd z Robertem Trabą, która została przeprowadzona na 16. konferencji Zabytków toruńskich... Wprowadza ona w problematykę kłopotliwego dziedzictwa w szerszym kontekście niż dotyczącym wyłącznie okres Trzeciej Rzeszy.

Redakcja naukowa: Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski

Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski

Toruń: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Oddział Toruński, 2023

ISBN 978-83-966134-9-3